Poniżej przedstawiamy obecnie obowiązujące akty prawne (polskie oraz UE), dotyczące biotechnologii - ustawy, rozporządzenia oraz dyrektywy, rozporządzenia i decyzje rad i komisji europejskich wraz z krótkim omówieniem.
Pliki źródłowe polskich aktów prawnych mogą zostać pobrane ze strony Kancelarii Sejmu, z bazy danych ISAP.
Zasadnicze krajowe normy prawne są następujące:
- Dz. U. 2010 Nr 96 poz. 619 Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk
- Dz. U. 2018 poz. 1668 Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
- Komunikat Ministra Edukacji i Nauki z dnia 1 grudnia 2021 r. w sprawie wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych
- Ustawa o organizmach zmodyfikowanych genetycznie z dnia 22 czerwca 2001 r.
- Ustawa z 22 lipca 2006 r. o paszach.
- Ustawa o nasiennictwie z dnia 26 czerwca 2003 r. (nowelizacja 8.11.2012 r.). Obecnie nie można w Polsce produkować roślin transgenicznych.
28 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie, ogłoszona 28 grudnia 2012 r. [Dz.U., 2012, poz. 1512] oraz wydane na jej podstawie (art. 104 ust. 9) dwa rozporządzenia Rady Ministrów z 2 stycznia 2013 r. w sprawie moratorium (błędnie określane jako „zakaz”) stosowania materiału siewnego ziemniaka odmiany Amflora [Dz.U., 2013, poz. 27] oraz 235 odmian kukurydzy MON 810 [Dz.U., 2013, poz. 39]. Informując o przyjęciu tych rozporządzeń minister rolnictwa i rozwoju wsi Stanisław Kalemba zakomunikował (styczeń 2013 r.), że:
- w Polsce nie będzie upraw GM;
- zlikwidowana została niezgodność polskiej ustawy z prawem unijnym, które zezwala na obrót materiałem siewnym GM;
- przyjęcie ustawy oznacza, że Polska skutecznie może uniknąć kary 280 mln euro naliczanej przez Komisję Europejską zgodnie z wyrokiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Jednakże sprawa jest jeszcze bardziej skomplikowana w opinii niektórych polityków: były minister środowiska, prof. Jan Szyszko stwierdził w Sejmie (styczeń 2013 r.), że „(…)Rząd szeroko otworzył drzwi na GMO w naszym kraju - mówił poseł. Rząd teoretycznie wydał zakaz siewu dwóch odmian GMO, dopuścił natomiast równocześnie do obrotu nasiona wszystkich genetycznie zmodyfikowanych roślin wymienionych w katalogu wspólnotowym, a jest ich 49. Nie powiedział także, że wydał zakaz siewu tych odmian, dla których unijne pozwolenie na siew wygasło. W Dz. U. z 2021 r. poz. 129 wprowadzono modyfikacje dostosowującą Ustawę o nasiennictwie do rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE).
Istotne znaczenie dla rozwoju krajowej agrobiotechnologii mają również dwie kolejne normy prawne:
- Ustawa - Prawo własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 r. z późniejszymi zmianami.
- Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r. Ustawa „O bezpieczeństwie żywności i żywienia” z 25.08.2006 r. określa wymagania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia. Ten akt prawny określa wymagania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia, a przepisy tej ustawy dotyczą również żywności GM. Ustawa precyzuje również organy urzędowej kontroli żywności, tj. Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej.
Niezależnie od norm prawa krajowego podstawowe znaczenie mają normy międzynarodowe, wynikające z ratyfikowanej konwencji czy też członkostwa w organizacjach międzynarodowych, a w tym względzie przede wszystkim:
- Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO), Europejska Organizacja Patentowa (EPO).
- Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), Europejska Agencja Leków (EMEA).
- Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
- Międzynarodowe porozumienie - Protokół kartageński o bezpieczeństwie biologicznym.
Z organizmami zmodyfikowanymi genetycznie, których genom zostaje zmieniony metodami inżynierii genetycznej, w celu uzyskania nowych właściwości, wiązane są zarówno wielkie nadzieje (zwłaszcza w biologii i medycynie) jak i ogromne obawy, w szczególności dotyczące niekorzystnych skutków dla rolnictwa i środowiska. Należy w tym kontekście podkreślić znaczenie uchwały Nr 50/2012 Prezydium Polskiej Akademii Nauk z dnia 18 września 2012 r. popierające stanowisko Wydziału Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN w sprawie organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO) w rolnictwie.